Βασαλέτο

(Vassalletto). Επώνυμο ρωμαϊκής οικογένειας μαρμαροτεχνιτών και οικοδόμων. Έγινε γνωστή το δεύτερο μισό του 12ου αι. και η δραστηριότητά της ήταν σε ακμή έως το τέλος του 13ου. Οι Β. συνέβαλαν στην άνθηση της ψηφοθετικής και υπήρξαν, μαζί με τους Κοσμάτι, οι σπουδαιότεροι τεχνίτες της Ρώμης στην αρχιτεκτονική διακόσμηση. Στόλισαν εκκλησίες και βασιλικές με εξωτερικές στοές, τοξοστοιχίες αιθρίων, πλούσια ψηφιδωτά δάπεδα και κατασκεύασαν κιβώρια, Άγιες Τράπεζες, κηροστάτες, θωράκια, άμβωνες και επισκοπικούς θρόνους. Αρχηγός της οικογένειας ήταν κάποιος Μπασαλίκτο (ή Μπαλιζέτο), που η υπογραφή του υπάρχει στο λιοντάρι της εκκλησίας των Αγίων Αποστόλων. Ο Πιέτρο, πιθανώς γιος του, σκάλισε μαζί με τον Νικολό ντ’ Άντζελο τον Πασχαλινό Κηροστάτη (τέλη 12ου αι.) του Αγίου Παύλου εκτός των Τειχών, το μόνο ολόγλυφο έργο του, και έχτισε το αίθριο του ίδιου ναού. Αλλά το αριστούργημά του –και αριστούργημα της ψηφοθετικής τέχνης των Koσμάτι– είναι το αίθριο του Αγίου Ιωάννη του Λατερανού, στο οποίο εργάστηκε ο ίδιος από το 1220 έως το 1230 και το ολοκλήρωσε ο γιος του Β. Β’ μεταξύ 1232 και 1236. Στον Πιέτρο αποδίδονται επίσης και η schola cantorum της εκκλησίας του Αγίου Σάββα και το παλιό τμήμα με τον νάρθηκα του Αγίου Λαυρεντίου εκτός των Τειχών. Ο ωραίος επισκοπικός θρόνος της μητρόπολης του Ανάνι θεωρείται έργο του Β. Β’. Τέταρτος της οικογένειας των Β. είναι ο Νικόλα. Άσκησε την τέχνη του από το 1215 έως το 1262 και συνεργάστηκε με τον Πιέτρο ντε Μαρία στη μονή του Σασοβίβο γύρω στο 1233. Τον κλασικισμό των Β. χαρακτηρίζει η αρμονική σχέση κατασκευής και διακόσμησης που κορυφώνεται στο αίθριο του Αγ. Ιωάννη του Λατερανού και στον επισκοπικό θρόνο του Ανάνι, καθώς και η μεγάλη δεξιοτεχνία στο σκάλισμα της πέτρας και του μαρμάρου και οι σοφοί χρωματικοί συνδυασμοί. Τμήμα της τοξοστοιχίας του αιθρίου της βασιλικής του Αγίου Ιωάννη του Λατερανού στη Ρώμη, που θεωρείται το αριστούργημα του Πιέτρο Βασαλέτο (το ολοκλήρωσε ο γιος του, Βασαλέτο Β’) και διακρίνεται για την αρμονική σχέση κατασκευής και διακόσμησης.